In Utrecht staat een onopvallend kantoorpand. Binnen hangen muren vol met revolutionaire schilderijen, vlaggen en allerlei memorabilia van de Filipijnse revolutie. In vitrinekastjes staan boeken over revolutionaire theorie, kunstwerken, agitatiemateriaal en propaganda. Er hangt een warme sfeer in het kantoor. Het is het Internationale Kantoor van het Nationaal Democratisch Front van de Filipijnen (NDF).
Op een stoel zit een oude en rustige man. Eric Laksema* is zijn naam. Een enkel litteken op zijn wang verraadt zijn leven in ballingschap. Na het uitwisselen van de egards, zoals revolutionairen onder elkaar dat trachten te doen, begint het interview. Laksema vertelt over de eilanden, van Luzon tot Mindanao, en hoe onderontwikkeld ze zijn. Op deze eilanden wordt een dappere strijd op allerlei fronten door de Filipijnse massa’s uitgevochten, van een guerrilla-oorlog in de mistige bergen van Mindanao, tot het volhardende activisme van arbeiders en mensenrechtenactivisten tegen de Filipijnse elite, de compradorklasse, de sokpoppen aan de lange arm van de Verenigde Staten, onderling verdeeld in verschillende facties van militaire elites, agrarische landheren, katholieke bisschoppen, en multinationals.
De situatie in de Filipijnen
Deze groepen houden het Filipijnse volk in een houdgreep door middel van bewuste economische stagatie, armoede en militaire terreur. Veel Filipijnen leven onder ondraaglijke omstandigheden. De gemiddelde arbeider leeft op een salaris van vijfhonderd pesos per dag, wat genoeg is voor slechts één maaltijd.
In de steden bestaat dertig procent van de bevolking uit permanente inwoners en stedelijke proletariërs. De rest is semi-proletariër: boeren die afhankelijk van het seizoen dan wel op het land werken, dan wel als arbeider in een stad. Deze seizoensgebonden boeren, maar ook de feodale boeren, werken voor landheren die met prekoloniale bloedlijnen hun heerschappij over miljoenen boeren rechtvaardigen.
Laksema legt de huidige situatie uit. De regering leidt het land als een bedrijf, en wordt aangevoerd door twee facties verwikkeld in een machtsstrijd. Aan de ene kant de militaristische Duterte-factie, generaals en militair leiderschap, die loyaal zijn aan de voormalige president Rodrigo Duterte. ‘Hij vulde hun zakken’, vertelt Laksema, ‘dus zij blijven hem trouw.’ Ook geniet Duterte nog steeds de steun van de bevolking en wordt hij door de reactionaire hoek van de samenleving gezien als een vaderfiguur. Daartegenover staat de factie die gelieerd is aan de huidige president Ferdinand ‘Bongbong’ Marcos Jr., de zoon van voormalige dictator Ferdinand Marcos. ‘Het is een strijd tussen twee marionetten.’, zegt Laksema, ‘maar ze zijn verenigd in het onderdrukken van de massa’s.’
Hoe ziet het verzet eruit?
De NDF begrijpt dat wie de machtsstrijd tussen Duterte en Marcos ook wint, het Filipijnse volk hoe dan ook de dupe zal zijn. De staat zal blijven aanvallen, militair en economisch. De NDF zelf is de voorhoede van het Filipijnse verzet, een marxistisch volksfront geleid door de Communistische Partij van de Filipijnen en hun militaire vleugel, het Nieuwe Volksleger (NPA). Welke klassen weten ze te organiseren? ‘laten we beginnen bij de arbeiders,’ begint Laksema. ‘In de Filipijnen hebben we onder door de dominantie van het Amerikaans imperialisme zeer lage lonen. Dus strijden onze vakbonden om te beginnen voor leefbare lonen.’
De NPA wortelt zich diep in de vakbonden en opereert daar zowel ondergronds als bovengronds. Recentelijk hebben ze bijgedragen aan grote stakingen georganiseerd tegen de import van grote bussen, die de traditionele busjes uit de Koude Oorlog, die veel bruikbaarder zijn op steile bergwegen, zouden vervangen. De winst van deze import zou verdwijnen in de zakken van multinationals. De stakingen waren zeer succesvol en het plan is nu afgeschaft, wat het organisationeel gewicht van de NDF aantoont.
De ondergronds gewortelde NPA leden gebruiken de vakbonden ook om te rekruteren voor hun alom beruchte guerrillafront. De boeren op het platteland hebben de guerrilla’s een bijnaam toegekend: ‘Ze noemen hen ‘Nice People Around’, begrijp je?’, vertelt Laksema. Deze ‘Nice People Around’, een eufemisme voor de New People’s Army, bestaan uit een strikt gedisciplineerd kader. Dit is een absolute noodzaak wanneer men strijdt tegen een militaire overmacht in optima forma, de Verenigde Staten.
Laksema vertelt hoe hard, kil en bloeddorstig deze grootmacht strijdt tegen de NDF en het volk onderdrukt. Hij verhaalt over Operatie Kapatagan, begonnen door President Duterte onder leiding van het Amerikaans leger en het Pentagon, met het einddoel de totale uitroeiing van de NPA. ‘Kapatagan betekent dubbelloops.’ Hij gebaart met een vlakke hand langs zijn keel. ‘Dus je begrijpt wat dat betekent.’ Het hele bureaucratische staatsapparaat, van dorps- en gemeenteraden tot regionale structuren, is gemilitariseerd en wordt ingezet om de communistische opstand tegen te gaan. Amerika heeft de Filipijnse overheid voor deze campagne honderden miljoenen geleend aan zogenaamde ontwikkelingshulp.
Operatie Kapatagan kent meerdere tactieken. Zoals bijvoorbeeld red-tagging, waarbij mensen na onterecht bestempeld te worden als communisten en terroristen worden vervolgd. Daaraan verwant is het gebruik van zwarte propaganda; een praktijk waarbij men valse propaganda verspreidt onder de naam van een andere partij. Het gaat nog verder: van dreigende sms-berichten en het verspreiden van je portret in de publieke ruimte, tot zogenaamde surrender ceremonies waar mensen willekeurig aangewezen worden om geforceerd een contract te tekenen waarna ze zich wekelijks moeten melden bij lokale autoriteiten.
Op het platteland heerst op dit moment een staat van beleg. Mensen die zich ‘s nachts naar buiten begeven, kunnen zomaar geëxecuteerd worden op de ongegronde verdenking een guerrillastrijder te zijn. De lijken worden vernederend tentoongesteld met in de grond geplante wapens, als blijk van hun terrorisme.
Hoe organiseert de NDF de massa’s?
Het lijkt onbegrijpelijk hoe, in deze ondraaglijke omstandigheden, de NDF zich goed weet te binden met de massa’s, en hoe ze hun draagkracht houden. ‘De massa’s hebben alleen hun eigen macht.’ aldus Laksema. ‘de rol van de NDF is enkel om hen te helpen die macht te vinden en hen te ondersteunen.’ Deze massa’s, van boeren en de kleinburgerij tot vrouwenorganisaties, LHBT-groepen tot de inheemse Lumad, brengen ze samen in een soort strijdcomités. Zo krijgt het volksfront een openhartiger karakter dan de conservatief katholieke Filipijnse maatschappij. Zo wortelen ze zich in de meest onderdrukte sectoren van de Filipijnen en verbinden daar de strijd tegen algemene onderdrukking met de economische strijd.
Laksema vertelt verder over het internationalistische perspectief van de NDF. De Filipijnse diaspora bestaat uit vluchtelingen, economische migranten en slachtoffers van mensenhandel zoals mail-order brides en sekswerkers.
Onder de naam NDF Compatriots werkt de NDF hard aan het organiseren van deze diaspora en het opkomen voor arbeids- en mensenrechten. Organisaties die onder deze paraplu vallen zijn onder andere Migrante, een Filipijnse arbeidsorganisatie in Nederland, Gabriella, een feministische solidariteits netwerk voor slachtoffers van de seksindustrie en mensenhandel, de Friends of the Filipino People in Struggle en ResistNato, een internationale anti-imperialistische organisatie voor het ondersteunen van lokale bewegingen. Qua strategie weerspiegelen deze diaspora-organisaties het organisatiemodel van de NDF in het moederland. Ze functioneren ook als een platform voor de Filipijnse revolutie en bouwen een fundering voor de wereldrevolutie.
De oude man neemt een slok koffie, en laat per ongeluk een paar koekjes vallen wanneer hij ze aanbiedt. Hij lacht terwijl hij ze van de grond raapt. ‘Wij zeggen altijd: twee minuten regel’, grapt hij. Een teder moment tijdens een diepgaand gesprek over de meest serieuze aangelegenheden. Hij vertelt verder over het leven in de NPA, hoe de strijd gevoerd wordt en het leven in de guerrillazones en kampen.
Hoe functioneert de guerrillastrijd?
Strijden in een archipel betekent dat het onmogelijk is om een constant bevrijde zone te bouwen. Daarom bouwen de guerrilla’s kampen en mobiele basissen diep in het woud, waar ze zich verbergen voor het Filipijnse leger en het immer wakende oog van het Amerikaanse leger. De lokale bevolking bezoekt soms deze kampementen om vergaderingen bij te wonen, maar ook voor educatie en levensmiddelen. ‘s Nachts sluipen guerrillas het kamp uit; onzichtbaar in het donker patrouilleren en verkennen ze, soms plegen ze tactische offensieven. Guerrillawijsheid leert om de vijand altijd van achteren en vanuit hinderlagen te raken.
Het leven in de NPA vereist strikte discipline. Elke ochtend staat men om vijf uur op; de dag begint met calisthenics, ontbijt en een briefing van de taken van die dag. Vaak krijgt men de opdracht om naar een boerderij te gaan en de massa’s te helpen met het verbouwen van voedsel. Daarnaast is men aanwezig op begrafenissen, geeft men scholingen, houdt men discussies, organiseert men culturele activiteiten en bovenal vergadert men uren achter elkaar. Kortom, de agenda van een guerrillastrijder zit propvol.
Hoe worden guerrilla’s geschoold?
Scholen is natuurlijk een belangrijke taak van elke revolutionair, zowel voor elkaar als voor de massa’s. De NDF volgt de leringen van voorzitter Mao over de massalijn en deze dient men op te volgen. De revolutionair kan namelijk niet dicteren naar de massa’s, dit wordt gezien als zogenaamd commandisme. In plaats daarvan neemt men de verantwoordelijkheid om de woorden, gedachten en ervaringen van de massa’s zelf theoretisch te destilleren en analyseren, om zo wetenschappelijk tot de kern en conclusies te komen die de massa’s nodig zouden hebben om hen te helpen hun eigen macht te grijpen, en revolutionair gedachtegoed te ontwikkelen.
Laksema verteld verder over de studie cursusen en kaderscholingen, diepergaande en bredere stof over Marxisme-Leninisme-Maoïsme, gebaseerd op boeken van wijlen Jose Maria Sison. Hij woonde tot voor kort dicht in de buurt van het kantoor in Utrecht en bezocht het pand waarschijnlijk regelmatig. Zijn boeken beschrijven de uiteengezette visie van de CPP-NPA: een nationale bevrijdingsstrijd met socialistische inhoud waar het proletariseren van de boeren centraal staat om hun burgerlijke eisen te ontwikkelen naar een daadwerkelijk revolutionair perspectief, een programma van zogeheten Nationale Democratie.
Dit doet men afvragen wat de politieke verhoudingen binnen de NDF en het bredere volksfront voor nationale bevrijding zijn. Laksema vertelt dat hun organisatie veruit de meest geconsolideerde beweging is in het front, met meerdere gelieerde organisaties zoals de CPP-NPA. Daarnaast zijn er vele sympathisanten organisaties, zoals de momenteel opbloeiende LHBT-organisatie, de Associatie van Arbeiders Associaties en de kleinburgerlijke RCOTU, allemaal sectoraal en georganiseerd rondom verscheidene onderdrukte groepen, allemaal betrokken bij de volksoorlog.
De huidige staat van de Filipijnse revolutie
Ondanks deze brede organisatie minacht de Filipijnse overheid de NDF nog altijd. Ze stellen dat ze een irrelevante terroristische sekte zijn, zonder breed draagvlak. Onder het mom van deze karakterisering probeerden ze in 2018 vredesonderhandelingen door te drukken. Eigenlijk waren ze uit op capitulatie van de NDF. Deze zogenaamde gesprekken zijn een propagandatactiek om de NDF te isoleren van de bredere beweging en van het volksfront.
Een diepere onderliggende reden voor de acties van de Filipijnse staat is misschien het op de loer liggen van de oorlog tussen de VS en China. De Filipijnen is een van de militaire basissen van de VS die het dichtst bij China ligt. Stabiliteit in de Filipijnen is voor Amerika daarom noodzakelijk voor de voortzetting van hun imperiale strijd tegen China. Een volksoorlog is het laatste waar een imperialist op zit te wachten.
Ondanks de successen die ze genieten, is de NDF niet vies van zelfkritiek. Ze zijn zich bewust van hun fouten en op dit moment hard bezig met een interne rectificatiebeweging tegen kleinburgerlijke tendensen. De NDF zou te liberaal en te bureaucratisch te werk gaan. De marxistische lijn verloedert, resulterend in een ineffectieve strijd en slechte banden met de massa’s. De aanleiding voor rectificatie was een nieuw offensief van de VS op de NDF. Enkele jaren terug werden enkele diplomaten en hooggeplaatste leden van de NDF vermoord door het Filipijnse leger. Deze moorden hebben de beweging doen beseffen dat de Filipijnse revolutie geen recht pad is, maar een kronkelende weg. De NDF is echter vastberaden en wijkt niet uit van het perspectief van ‘Volwaardig en Langdurige Vrede’; de slogan en platform voor hun revolutie, die alleen kan komen met bevrijding van de Filipijnen van Amerikaans imperialisme.
*Pseudoniem
