De opkomst van sociale media heeft geleid tot ingrijpende veranderingen in ons media- en communicatielandschap. Onder activisten is er veel kritiek op sociale media, maar communisten pleiten juist vóór gebruik. Om als communistische partij te weten hoe we ons moeten verhouden tot sociale media zullen we zowel de positieve als negatieve aspecten moeten begrijpen. Enkel dan kunnen we met weinig risico sociale media tactisch inzetten voor ons eigen gewin.
Binnen activistische kringen bestaan er uiteenlopende meningen over het internet en sociale media. Met name in anarchistische kringen en bij groepen zoals Extinction Rebellion is er een sterk bewustzijn van de risico’s die sociale media en digitale apparaten met zich meebrengen. Activisten zijn vaak huiverig voor de mogelijkheid dat de politie hen afluistert en weren daarom platforms zoals whatsapp volledig voor communicatie over hun activisme.
In marxistische kringen gebeurt het tegenovergestelde. Sociale media worden in de regel een stuk optimistischer benaderd. Projecten als Left Laser hebben een vergelijkbare instelling. Deze kameraden hebben daarmee natuurlijk een punt, namelijk dat we nog veel te winnen hebben op het gebied van sociale media. Extra aandacht voor de positieve kanten kan dus geen kwaad. Wel bestaat het risico dat we de negatieve kanten over het hoofd gaan zien.
De kansen
Bijna iedereen maakt gebruik van sociale media. Veel mensen besteden meerdere uren per dag aan het consumeren van content die hen wordt voorgeschoteld door algoritmen die niemand daadwerkelijk snapt. De meest willekeurige content maakt, onder bepaalde voorwaarden, kans om viraal te gaan. In vergelijking met traditionele media is het relatief makkelijk voor individuen en kleine organisaties om een grote groep mensen te bereiken. De mysterieuze algoritmes bevelen controversiële content aan zodat mensen hun aandacht erbij houden en langer online blijven. Als radicale politieke organisatie moet je hierop inspelen; de makers van communistische content moeten nadenken over hoe het algoritme te bespelen is.
Naast de bespeelbare algoritmen is het dankzij social media mogelijk geworden om binnen enkele seconden te communiceren met iemand aan de andere kant van de wereld. Dit betekent dat contact leggen met andere activisten of organisaties makkelijker is dan ooit. Oproepen tot actie kunnen dus ook snel gedeeld worden. De laatste jaren hebben we bijvoorbeeld gezien dat het mogelijk is om in korte tijd relatief grote demonstraties te mobiliseren. Het internet en sociale media geven activisten de mogelijkheid om op afstand met elkaar in contact te staan en dynamischer en spontaner te werk te gaan dan voorheen.
Een ander voordeel van sociale media is dat het de mogelijkheid brengt om de gevestigde media te omzeilen. Nieuws waar de NOS niet over schrijft kan alsnog massaal gedeeld worden op bijvoorbeeld Instagram en Tiktok. Gevestigde media bepalen niet langer in hun eentje de politieke frames van het nieuws, want alles kan van andere kanten belicht worden. Een kritisch bericht op sociale media kan viraal gaan en net zo veel kijkers krijgen als het achtuurjournaal. Dit hebben we in de praktijk gezien met de genocide in Gaza en met accounts zoals Links In Het Nieuws. Een communistische partij zou op dezelfde manier potentieel haar eigen mediaframe kunnen creëren en massaal kunnen delen. Op deze manier geven sociale media een mogelijkheid om de macht van kapitaal over de media uit te dagen.
Binnen deze kaders valt veel te winnen voor marxisten. Het mag niet ontkend worden dat er al veel goede stappen gemaakt zijn, maar er is nog een lange weg te gaan. Het is echter niet slechts een mooie aanwinst om een goede aanwezigheid te hebben op sociale media; het is een bittere noodzaak om actief te zijn op sociale media als we relevant willen blijven in het digitale tijdperk. We kunnen sociale media niet links laten liggen.
De keerzijde
Toch is het niet alleen maar goed dat sociale media zo belangrijk zijn geworden. Los van de maatschappelijke problemen die sociale media met zich meebrengen liggen er ook risico’s voor activisten. Een van de grootste risico’s is toenemend politietoezicht. Sociale media en mobiele telefoons maken het voor politie en inlichtingendiensten vrij makkelijk om mensen af te luisteren. Ook kunnen groepschats makkelijk geïnfiltreerd worden. Voor activisten zijn er online nog maar weinig plekken echt veilig.
Inlichtingendiensten en de politie zijn niet de enigen die ons op het internet in de gaten houden. Het is ondertussen bekend dat bedrijven zoals Alphabet (Google) en Meta (Facebook en Instagram) data verzamelen van hun gebruikers. Die reusachtige hoeveelheden data worden geanalyseerd met behulp van AI en gebruikt om het gedrag van gebruikers te voorspellen. Zo voorspellen ze bijvoorbeeld op welke momenten je het meest waarschijnlijk bent om op specifieke advertenties te klikken. Online data kan echter ook gebruikt worden om je politieke overtuigingen en bereidheid tot actie te voorspellen. Daar komt bij dat deze data ook met de overheid gedeeld kan worden wanneer het deze bedrijven goed uitkomt. Vooralsnog worden deze en de vorige vorm van toezicht vooral ingezet tegen Islamitisch terrorisme. Er is geen reden waarom het niet tegen communisten ingezet kan of zal worden.
Een ander risico dat komt kijken bij sociale media wordt duidelijker als we het direct vergelijken met een eigen krant. Een van de voordelen van het publiceren van een eigen krantje – zeker in het begin van de 20ste eeuw – is dat je de gevestigde media kunt omzeilen en nieuws vanuit een communistisch perspectief kunt verspreiden. We hebben hierboven al gezien dat sociale media daar ook toe kunnen dienen. Echter is er wel een belangrijk verschil tussen deze twee vormen van media: over een eigen krant heb je volledige controle terwijl de belangrijkste sociale media in bezit zijn van een paar van de grootste bedrijven op aarde. De algoritmes, die communistische content op dit moment viraal doen gaan, veranderen constant. Accounts kunnen doelmatig gecensureerd worden. Alles wat in dat opzicht in ons voordeel werkt kan tegen ons worden gekeerd. In het geval van sociale media zijn we uiteindelijk volledig afhankelijk van grote bedrijven die geen baat bij het viraal laten gaan van onze boodschappen.
Volgende stappen
De rol die sociale media speelt in onze politieke strategie is ambigu. Enerzijds zijn het middelen met enorme potentie die essentieel zijn om grote groepen mensen te bereiken, alleen al om die reden moeten we sociale media gebruiken. Anderzijds brengen sociale media risico’s van spionage, politietoezicht en censuur met zich mee. Sociale media versterken onze beweging en schaden haar tegelijkertijd. Wat moeten we hiermee doen?
Een duidelijk antwoord op die vraag is er nog niet. Sociale media zijn een vrij recent fenomeen en wij zijn de eerste generatie communisten die ermee moeten werken. De bovengenoemde risico’s en zorgen zijn op dit moment misschien ook nog niet extreem relevant. Als communisten streven we echter revolutie na en in een revolutionaire situatie zullen die zorgen ongetwijfeld wel relevant worden. Juist wanneer wij dichter bij ons doel komen zal kapitaal al haar middelen inzetten om ons te stoppen, zo zal zij ook sociale media inzetten. We moeten dus voor die tijd hebben nagedacht over de risico’s en hoe we daar mee om kunnen gaan. Op zijn minst is het goed om ons bewust te zijn van de middelen die tegen ons ingezet worden.
Daarnaast helpt bewustzijn van de risico’s ook inzicht te geven over hoe we sociale media wel tactisch kunnen inzetten. Zo stappen we minder snel in valkuilen en zijn we effectiever in ons gebruik ervan. Ook dat is een noodzakelijk onderdeel van communistisch werk in de eenentwintigste eeuw. Want of we het nou leuk vinden of niet, sociale media zijn er om te blijven. We moeten dus leren hoe we ermee omgaan.
