Twee staten is geen oplossing

De bevrijding van Palestina klinkt als goud in de oren van pro-Palestina activisten. Echter brengen de hoe-en-wat-vragen verschillende ideeën met zich mee. Vooral het debat tussen activisten over enerzijds de eenstaatoplossing en anderzijds de tweestatenoplossing is er een die veel controverse trekt.

De eenstaatoplossing is het idee dat er één staat in het historische gebied Palestina zou moeten zijn. Dit houdt in dat het de grenzen heeft van het hedendaagse Israël, inclusief de Gazastrook en de Westerlijke Jordaanoever, zonder de Golanhoogte. Sommigen vinden dit te idealistisch: iets waar Israël nooit aan toe zou geven. Het omgekeerde is waar. Dit is het enige realistische scenario waarin Palestijnen vredig kunnen leven in hun eigen land.

Het alternatief dat leeft in de beweging voor de bevrijding van Palestina, de tweestatenoplossing, het idee dat in het historische Palestina één staat Israël en één staat voor de Palestijnen moet komen die naast elkaar bestaan, kent een lange geschiedenis. Het werd als eerste genoemd door de Britten, waarna het overgenomen zou worden door de Verenigde Naties in hun 181-resolutie in 1947. Alle Arabische staten stemden tegen, maar alsnog haalde het plan een meerderheid. David Ben-Gurion, de eerste minister-president van Israël, wiens paramilitaire organisatie de slogan ‘Judea was verloren door bloed en vuur, en zal weer opkomen door bloed en vuur’ droeg, was voor deze resolutie. Hij zag dit als de eerste stap naar zijn ideale Israël. De 181-resolutie wordt gezien als de aanleiding van de Palestina-oorlog in 1948. In deze oorlog verrichtte Israël bloedbaden en werden 700.000 Palestijnen verjaagd van hun land. Dit wordt nu de Nakba genoemd.

Vanuit de Verenigde Staten (VS) is er meerdere keren gepoogd om de tweestatenoplossing in te voeren, waaronder tijdens de Oslo akkoorden. Dit was een poging om het Palestijnse verzet tijdens de eerste Intifada terug te dringen. Het is cruciaal om te beseffen dat de pogingen van de VS om een tweestatenoplossing in te voeren bewust zijn gedaan om het verzet te verzwakken. Soms geeft Israël toe aan de VS, zoals in 1993, maar soms ook niet. De verdragen die getekend zijn door Israël nooit daadwerkelijk nagekomen. Toch kunnen we zeggen dat de huidige situatie in historisch Palestina de realiteit van het proberen de ‘tweestatenoplossing’ uit te voeren is.

Een van deze staten is Israël. De tweede staat is het gebied dat theoretisch onder gezag is van de Palestijnse Autoriteit (PA). In de werkelijkheid wordt de zogenaamde Palestijnse staat geregeerd door Israël via Israëlische vestigingen, controle over de toevoer van levensmiddelen en continue aanvallen van de Israëlische bezettingsmacht (IOF) op de Palestijnse bevolking. De tweestatenoplossing is geïmplementeerd en werkt overduidelijk niet, omdat het niet gerespecteerd wordt door Israël. De eis dat Israël blijft voortbestaan, maar simpelweg de bestaande afspraken wél respecteert, is juist idealistisch. Het eist een gedaanteverandering van Israël, in de manier waarop haar leiders zich gedragen, zonder het project Israël in de basis te veranderen. De ideeën van de leiders van Israël moeten anders worden, terwijl hun belangen hetzelfde blijven.

Retoriek en schijndiplomatiek terzijde, de materiële werkelijkheid is dat Israëls kapitaal altijd wordt bedreigd. De VS betaalt dus de VS bepaalt. Israël is economisch praktisch afhankelijk van de VS aangezien maar liefst veertig procent van het budget voor de IOF vanuit de VS komt. Verscheidene overheidsdocumenten van zowel Israël als de VS laten zien dat de twee economieën verweven zijn met elkaar.

De geschiedenis laat duidelijk blijken dat het idee van een tweestatenoplossing is bedacht door het westen, als oplossing voor een probleem dat ze zelf heeft gecreëerd. Echte bevrijding vindt niet plaats binnen het raamwerk van de onderdrukker, of zoals feminist Audre Lorde zegt: ‘het gereedschap van de meester zal nooit het huis afbreken’. Dit is waarom we af moeten van het hele kader; om Palestina te bevrijden moeten we ook het paradigma waarin zij is bezet verbrijzelen. We doen dit door middel van het steunen van een revolutionair alternatief dat niet Amerika dient, maar het Palestijnse volk: de eenstaatoplossing.

De eenstaatoplossing

Het is een lange weg die Palestina moet doorgaan om zichzelf te bevrijden. Er moet in onderhandeling daadwerkelijk naar Palestijnen worden geluisterd en wanneer dit niet gebeurt, moeten Palestijnen dit afdwingen. De eenstaatoplossing gelooft in een staat gedeeld door de Israëliërs die willen blijven en de Palestijnen die er vandaag de dag wonen, maar ook Palestijnen die deel zijn geworden van de diaspora. Het zou een democratische staat zijn.

Binnen verzetsbewegingen zijn verschillende ideeën over de bevrijding van Palestina. Zelfs binnen dezelfde groepering, de PLO, bestaan er verschillende ideeën over. Zo is Arafat’s Fatah, de grootste partij binnen de groep, voor een tweestatenoplossing. In 1982 heeft de PLO het Fezinitiatief getekend waarin zij zich uitspreken voor een tweestatenoplossing van de grenzen voor de zesdaagse oorlog in 1967. De op-een-na-grootste factie binnen de PLO, de PFLP, heeft zich in 1974 al voor een gedeelte losgekoppeld van de PLO. De reden hiervoor was het tienpuntenprogramma van de PLO dat volgens de PFLP toegeeflijk was naar Israël. In het programma bewoog de PLO zich naar de tweestatenoplossing. Dit was onacceptabel voor de PFLP, en dit is zo gebleven: de PFLP is nog steeds voor een eenstaatoplossing.

In 2017 heeft Hamas een herziene versie van hun beginsellenprogramma gepubliceerd. Dit programma beschrijft de strijd tegen het Zionistische project als een politieke strijd, geen religieuze. Antisemitische elementen zijn verwijderd. Er wordt een dubieus standpunt ingenomen ten opzichte van de eenstaatoplossing. Zo wordt er gerefereerd aan de grenzen van voor 1967, maar wordt er nooit een tweestatenoplossing genoemd zoals is opgenomen in de Oslo-akkoorden. Ook wordt er geen erkenning gegeven aan Israël als staat en wordt Jeruzalem gezien als de hoofdstad van Palestina. Het is een omstreden document dat geen vragen beantwoordt.

De rol van communisten binnen dit debat

Zelfbeschikking moet bij het volk dat zichzelf bevrijdt liggen. Veel liberale en intersectionele stemmen proberen ons te vertellen dat het enkel Palestijnen zijn die zeggenschap hebben over hun bevrijding, en dat we daarom de tweestatenoplossing moeten omarmen. Het is natuurlijk waar dat palestijnen besluiten maken over Palestina. Maar dit betekent niet dat we de zelfaangewezen leiders blindeling moeten volgen in hun onrealistische, verraderlijke en idealistische eisen, die niet gesteund worden door het volk zelf. Zeker als we met deze eis concreet weinig kunnen in Nederland.

Onze politiek, ongeacht het onderwerp, wordt bevochten binnen Nederland. Ideeën over Palestina hebben een doel binnen de Nederlandse politiek. Voor studenten houdt dit in onze universiteiten en hogescholen in dwingen de banden met Israelische universiteiten te breken. Daarnaast proberen we de overheid onder druk te zetten om toe te geven aan onze eisen. Deze eisen worden gevormd door onze ideeën over Palestina. Het doel: één staat, Palestina, en het einde van westerse onderdrukking. Dit uit zich in eisen zoals: breek de banden, boycot Israël, en het recht van terugkeer van Palestijnen op langere termijn.

Naast de politieke strijd binnen Nederland voor een vrij Palestina, proberen communisten ook het debat binnen Nederland te beïnvloeden. Dit hangt samen met het argument van een verschuiving van het raamwerk waarbinnen we over de bevrijding van Palestina denken. Zoals eerder benoemd zijn er veel pro-Palestina demonstranten die geloven in de eenstaatoplossing, maar er zijn ook demonstranten die nog steeds geloven in de tweestatenoplossing. Het is nu aan de beweging om met demonstranten in gesprek te gaan en onze ideeën te delen. Op deze manier kan stukje bij beetje het oude raamwerk worden afgebroken en het nieuwe worden opgebouwd, onafhankelijk van de westerse burgerij.