Op 3 juni 2025 viel het kabinet-Schoof. De officiële reden: de PVV stapte uit de coalitie, zogenaamd omdat haar plannen om asiel stop te zetten en vluchtelingen massaal uit te zetten ‘onaanvaardbaar’ waren voor partijen als de VVD en NSC. Dat bleek in elk geval voor de VVD niet te kloppen: die wilde de eisen van Wilders omzetten in een motie. Het lijkt alsof er meer aan de hand is.
Het probleem was dus niet de val van het kabinet, maar het feit dat het beleid al volledig naar extreemrechts was opgeschoven. Regering of geen regering, de richting stond allang vast. Terwijl duizenden mensen op de wachtlijst staan voor een woning, zorgpersoneel overwerkt raakt, en de klimaatcrisis zich verdiept, koos dit kabinet ervoor om zijn politieke energie te steken in het afbreken van mensenrechten.
De val van het kabinet is geen tragisch dieptepunt, maar de uitkomst van een politiek die structureel faalt. Niet omdat er toevallig ruzie is, maar omdat de gevestigde partijen liever buigen voor racisme dan echte oplossingen zoeken. De afgelopen jaren vielen kabinetten als dominostenen, niet door toeval, maar door structurele onwil om te breken met marktdenken, racisme en ongelijkheid.
Politieke instabiliteit en verrechtsing
Het kabinet-Schoof hield het nog geen jaar vol, maar dat is nauwelijks opmerkelijk. Wat deze val vooral blootlegt, is hoe ver de Nederlandse politiek al is opgeschoven naar extreemrechts. De PVV kreeg een plek aan de tafel en werd gepresenteerd als regeerbaar, maar haar deelname was slechts een versnelde versie van wat partijen als de VVD, NSC en het CDA al jaren doen: vluchtelingen tot zondebok maken, solidariteit afbreken, en het publieke debat vullen met angst en verdeeldheid.
De zogenaamd gematigde partijen faalden niet in hun verzet tegen Wilders, omdat ze zijn voorstellen steunden. Er was geen verzet. Dat maakt duidelijk: het gevaar is niet alleen Wilders, maar ook de liberale partijen die zijn ideeën normaliseren, overnemen en uitvoeren.
Een land in stilstand
Zonder nieuwe regering zou Nederland ‘in de wachtstand’ staan, zo wordt vaak gezegd. Tegelijkertijd gaat de regering gedurende hun demissionaire periode veelal door met besluiten maken en afbraakpolitiek voeren. Als het aan Schoof ligt gaat het kabinet bijvoorbeeld gezellig door met militarisering. Maar terwijl het parlement ruziemaakt over praatpunten, gaat de strijd op straat, op de werkvloer en in de buurten gewoon door.
Ja, een demissionair kabinet mag geen nieuwe wetten voorstellen of ingrijpende besluiten nemen. Maar laten we eerlijk zijn: dat deed het vorige kabinet ook al niet, tenzij het ging om marktwerking, repressie of het opjagen van vluchtelingen. Er kwamen geen oplossingen voor de wooncrisis. Geen echte vooruitgang op klimaat. Geen eerlijke belastingen. In die zin verandert er dus weinig: de stilstand was al begonnen toen het kabinet nog regeerde.
Ook internationaal zou de val van het kabinet zogenaamd gevolgen hebben. In juli is de NAVO-top in Den Haag, maar omdat we nu een demissionair kabinet hebben, ‘kan Nederland daar geen voortrekkersrol spelen’. Voor de werkende mensen is dat echter geen probleem. Zij hebben geen baat bij verdere militarisering. Laat die top maar in stilte verlopen. De NAVO is geen vredesproject, maar een militair machtsblok dat overal ter wereld olie op het vuur gooit voor kapitaal. Waar het wél over zou moeten gaan, is Gaza. Daar voltrekt zich een genocide, gesteund en bewapend door NAVO-landen. In plaats van de banden met Israël en NAVO-partners te verbreken, koos Den Haag voor handen afhouden, ogen sluiten en mensenrechten negeren.
Verkiezingen op komst
In het najaar mogen we weer stemmen. De verkiezingscampagne is begonnen, en de gebruikelijke schijntegenstellingen worden weer opgetrokken. De PVV zal zich presenteren als ‘principieel’ en ‘dicht bij de gewone Nederlander’, terwijl partijen als D66 en Volt waarschuwen voor verrechtsing. Maar deze zogenaamde progressieve partijen beheren dezelfde liberale orde die keer op keer faalt. Ze zijn medeverantwoordelijk voor de marktwerking in de zorg, het uitkleden van de publieke sector, en het criminaliseren van vluchtelingen.
‘Wat willen de kiezers?’ Mensen willen betaalbare woningen, goed onderwijs, veiligheid, zorg, bestaanszekerheid. Maar het systeem waarin zij hun stem mogen ‘uitbrengen’, zorgt er juist voor dat die wensen worden genegeerd of afgezwakt zodra de stemmen geteld zijn. De echte vraag is niet wat mensen willen, maar hoe we die macht zelf in handen krijgen.
Tijd voor een socialistisch antwoord
Voor socialisten is dit geen nieuw moment van keuze, maar een voortzetting van een strijd die we al jaren voeren. Niet tegen een specifiek kabinet, maar tegen een kapitalistische orde die gebouwd is op de uitbuiting van werkende mensen en die enkel dient om de zakken van de vastgoedmaffia, het grootbedrijf en de kapitalisten in het algemeen te vullen.
De problemen in Nederland zijn niet veroorzaakt door vluchtelingen, maar door liberale regeringen die sinds jaar en dag dansen naar de pijpen van het kapitaal. In naam van ‘de economie’ hebben ze de huisvesting afgebroken, het openbaar vervoer uitgehold, de zorg geprivatiseerd, en de immigratiediensten gedehumaniseerd. Niet om de samenleving beter te maken, maar om de winsten van de bovenlaag veilig te stellen.
Wat nu?
De komende maanden zullen ons weer verkiezingen voorschotelen: nieuwe gezichten, nieuwe beloftes. Maar wij weten; verandering komt niet van boven. Geen enkel kabinet gaat ons bevrijden. Als we willen dat het anders wordt, moeten we het zélf doen; niet alleen door te stemmen, maar door te organiseren. In de buurten, op de werkvloer, op school, in de vakbond. Door actie te voeren, mensen te verbinden, solidariteit op te bouwen.
De val van het kabinet-Schoof is geen drama. Het is een kans; een kans om te laten zien dat er wél een alternatief bestaat. Geen liberaal gedraai of parlementair compromis, maar socialisme. ROOD en de RSP bouwen aan dat alternatief. Voor een wereld waarin mensen centraal staan en we produceren voor behoefte, niet voor winst. Voor een systeem waarin solidariteit geen slogan is, maar praktijk.
