Op een winterse januariavond in het pittoreske Rozendaal scharrelden bijna 400 mensen bij elkaar in scholencomplex Het Rhedens. De reden van deze informatieavond is verontrustend: het betreft namelijk een wens van de landmacht een locatie te vinden om springoefeningen uit te voeren. Dat zijn oefeningen met grote explosieven. Hoewel deze plannen nog in de onderzoekende fase zijn, is hun oog gevallen op een gebied midden in de Veluwezoom, ter grootte van ongeveer 700 hectare. Dat is natuurlijk slecht nieuws voor omwonenden, de natuur en de arbeiderklasse in het algemeen. Toen bekend werd dat de Veluwezoom een van de interesselocaties is, ontstond er veel ophef. De actiegroep Veluwezoom Bomvrij werd in het leven geroepen en hun petitie werd door ruim twintigduizend buurtbewoners en andere natuurliefhebbers ondertekend.
Sinds de uitbraak van de oorlog in Oekraïne is de roep vanuit het westen voor een ouderwetse wapenwedloop ernstig versterkt. De NAVO roept haar leden op om 2% van het BBP te investeren in het leger om ons zo te kunnen verdedigen tegen imperialistische machtsblokken uit andere delen van de wereld zoals China en met name Rusland. Wat de NAVO voor het gemak achterwege laat, en wat al in de jaren 80 werd opgemerkt door de vredesbeweging, is dat zij zelf een imperialistisch machtsblok zijn die alleen de wensen van de rijken dienen en wiens oorlogen een imperialistisch doeleinde hebben en geen defensief doeleinde zoals er door hen wordt beweerd. Het gevolg daarvan is dat er veel van onze maatschappij en economie wordt gevraagd. Er wordt bezuinigd op veel sociale voorzieningen zoals het OV, het onderwijs en de zorg zodat wij dat geld kunnen steken in het leger, maar ook wordt onze natuur aangetast. Er zal veel leefgebied nodig zijn om oefeningen uit te voeren en het lokale ecosysteem zal daarvan de prijs moeten betalen. Voor een verdere uitleg waarom wij ons keren tegen de NAVO verwijzen wij naar ons eerdere statement en een lezing die afgelopen oktober is gegeven aan de leden van ROOD.
Geen oorlog? Pech gehad!
Al bij de ingang was er gesteggel. Een groep demonstranten liet onder toezicht van de plaatselijke politie hun geluid horen dat de rust en de natuur in de Veluwezoom gewaarborgd diende te worden. Een spandoek met ‘Geen bommen in onze mooie natuur’ liet de boodschap goed merken. Dat het leger de boodschap nog niet helemaal helder had, kwam al vanaf het begin naar voren toen het startscherm de slogan ‘Defensie beschermt wat ons dierbaar is’ bevat. Wellicht niet een heel passende boodschap als je wilt aankondigen dat je de natuur wilt verstoren in een stil gebied in de Veluwezoom, maar dit zal niet de laatste misser van de avond zijn van de aanwezige vertegenwoordigers.
De avond begon met een welkomstwoordje. Het leger legt uit dat er volgens hen ruimte nodig is om ‘onze veiligheid te waarborgen’. ‘Er wordt na jaren bezuiniging eindelijk weer een keer geïnvesteerd in het leger, al is de aanleiding natuurlijk niet leuk.’ zei kolonel Roy Hemmelder. Hij gaf aan het een beladen onderwerp te vinden en zelf de onrust te begrijpen want ‘wij gaan ieder jaar met het gezin naar dit mooie natuurgebied op vakantie.’
Het ongemak van het leger was voelbaar en uiteindelijk was hun boodschap hard en wreed: ‘Ja, we gaan de natuur aantasten, maar het is nodig.’ Ook benadrukte zij dat de Tweede Kamer hierover zal moeten besluiten, want ‘we leven in een democratie.’ Dat zowel de Rozendaalse als de Rhedense gemeenteraden hier zich tegen uitspraken, die toch een wat betere inschatting kan maken van de gevoelens van haar inwoners en de staat van de natuur dan mensen in een torentje in het verre Den Haag, vond het leger schijnbaar geen democratie.
Helemaal lachwekkend werd het verderop de presentatie. Luitenant-Kolonel Egge Jan de Jonge ging al gelijk de strijd aan met iedereen die zich afzet tegen het leger. ‘Als jullie ons niet leuk vinden, wij hebben veel locaties in Gelderland dus wij hebben slecht nieuws voor jullie: we blijven.’
Als jullie ons niet leuk vinden, wij hebben veel locaties in Gelderland dus wij hebben slecht nieuws voor jullie: we blijven.
Later de avond werd er beweerd dat omwonenden nauwelijks hinder ondervonden bij het afsteken van explosieven op het Springterrein Schaijk nabij het Brabantse Reek. Een andere springlocatie die al geruime tijd in gebruik is. Zij gaven aan dat ze alleen knallen tijdens kantooruren en de laatste knal plaatsvindt rond half 4 ’s middags. Ook bevatten de knallen maximaal een kilo springstof en die zijn nauwelijks hoorbaar voor de bewoners. Een kanttekening moet geplaatst worden dat de knallen in de Veluwezoom zwaarder zullen zijn. Een jaar geleden was ook het plan om het springterrein uit te breiden en meer oefeningen te doen. Echter wordt er al jaren door de Rekenaren geklaagd over geluidsoverlast en de gevolgen op een Natura 2000 gebied en werd er hevig verzet gepleegd tegen verdere uitbreiding. Toen een oplettende aanwezige uit de zaal daarop wees, was de reactie van Hemmelder dat hij benadrukte dat hij nooit zou zeggen dat het leger geen overlast veroorzaakt. Weer een kleine ongemakkelijke voetnoot en weer geen erkenning dat de overlast groter zou kunnen zijn dan ze zelf willen toegeven. Ook gaan ze uit van gemiddeld 60 decibel door de schietoefeningen. Volgens de wetgeving klopt dit en ‘volgen ze alleen maar de toegestane wetgeving’, maar in de kern betreft dit de dagelijkse decibel en worden de momenten dat het stil is ook meegenomen. Het gevolg is dat het volume van de knallen behoorlijk wordt gebagatelliseerd door het leger.
De arrogantie van het leger
Als er al sprake was van escalatie was dat toen de vertegenwoordiger van de Antea groep (de onderzoeksgroep ingehuurd door het leger) uitlegde dat de compensatie onvoldoende zal zijn voor de schade op de natuur, maar de oefeningen zelf compleet veilig zijn voor mensen. ‘Maar niet voor dieren!’ schreeuwde een activist door de ruimte. Later kwam de lachwekkende opmerking dat natuur en het leger best samen kunnen gaan. ‘Er groeien namelijk allemaal nieuwe planten en een eigen ecosysteem op onze oefenterreinen.’ Uiteindelijk stormde zij en een aantal andere aanwezigen boos de zaal uit. Ook werd een andere vraag naar de frequentie van de knallen (Hoe vaak gaan ze eigenlijk knallen op een dag in Veluwezoom?) onbeantwoord gelaten.
Buiten wisten wij toch nog hoopvolle geluiden te horen. ‘Ze maken alleen oorlog voor de rijken!’ riep een vrouw nog toen ze wegfietste. Een andere aanwezige nam een anti-NAVO flyer aan en bedankte ons voor onze aanwezigheid.
Alles bij elkaar lijkt het leger geen oor te hebben naar de zorgen van de aanwezigen en de buurtbewoners. Er worden via dubieuze berekeningen en niet kloppend anekdotisch bewijs geprobeerd de zaal voor zich te winnen, maar dat is maar mondjesmaat gelukt getuige het zuinige applaus. Het leger reageert arrogant en met een hautaine houding. Ook was de vraag te weinig of er überhaupt uitgebreid diende te worden. De vragers en de sprekers, erkende dat er meer oefeningen nodig zijn maar ‘niet in hun achtertuin.’ Het is onze taak als socialisten met een anti militaristische inborst de arbeidersklasse te overtuigen van dat er helemaal geen schietoefeningen nodig zijn in een veilig land als Nederland en oorlogen alleen het doel van het kapitaal dienen.
Daarom gaan wij (ROOD en de Socialisten Arnhem) de komende periode aan de slag om deze zienswijze te promoten. Wij moeten andere mensen niet opzadelen met meer last van het leger, maar erkennen dat geweld en militair machtsvertoon niet de oplossing is. Daarnaast moet de Nederlandse natuur niet lijden onder de geilheid van de Nederlandse overheid om meer bloedvergieten te vergaren onder het juk van het kapitaal.
